باشگاه خبری فراساحل: گروهی از محققان یک شرکت دانش بنیان موفق به طراحی و ساخت دستگاه اندازه گیری انسداد تراوایی (پی پی ای/PPA) برای استفاده در صنعت نفت شده اند که نمونه خارجی آن با قیمت شش برابر گران تر از نمونه داخلی به فروش می‌رسد. به گزارش باشگاه خبری فراساحل و به نقل از ایرنا، یکی از مجریان طرح ساخت دستگاه مذکور اظهار داشت: ما گروهی از دانش آموخته‌های مهندسی نفت از دانشگاه صنعتی شریف هستیم که مدتی با دکتر سید شهاب الدین آیت اللهی در پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف روی ازدیاد برداشت میدان نفتی کوپال کار می‌کردیم. گروه ما متشکل از 4 دانش آموخته مهندسی نفت تشکیل شد، البته دانش آموخته‌های مهندسی مکانیک و برق نیز با ما همکاری داشتند. پوریا مالمیر افزود: بعد از مدتی متوجه شدیم مشکل اصلی چاه‌های نفت در ایران مشکل ازدیاد برداشت نیست و به سمت رفع مشکلات اصلی و انجام کارهایی رفتیم که در ایران انجام نشده بود.

وی افزود: کار اصلی ما در حوزه تجهیزات گل حفاری است و در این راستا بعد از حدود یک سال و نیم تحقیق و توسعه موفق به طراحی و ساخت دستگاه پی پی ای یا «اندازه گیری انسداد تراوایی» (permeability plugging apparatus) شدیم که نمونه داخلی ندارد و فقط یک شرکت آمریکایی به نام فن/Fann آن را تولید می‌کند. فروش این دستگاه به ایران به دلیل تحریم‌ها و آمریکایی بودن شرکت تولیدکننده ممکن نیست و حتی اگر ممکن باشد باید با قیمت بسیار گران تری خریده شود. این دانشجوی دکتری مهندسی نفت در مورد موارد استفاده این دستگاه توضیح داد: این دستگاه ویژگی‌های گل حفاری را اندازه گیری می‌کند؛ در واقع وقتی مشغول حفاری چاه نفتی با گل حفاری هستیم، در دیواره چاه نوعی فیلتر کیک از افزودنی‌های گل حفاری در دیواره چاه تشکیل می‌شود؛ اندازه گیری خواص فیلتر کیک در صنعت حفاری بسیار مهم است، اینکه نفوذپذیری یا تراوایی/ permeability، همچنین ضخامت و استحکام چقدر است.

رئیس هیات مدیره شرکت دانش بنیان کوپال انرژی اضافه کرد: همه این موارد در تولید آینده چاه بسیار تاثیر دارد. وقتی حفاری تمام می‌شود باید چاه را بک فلو/backflow بدهید (جریان مایع یا تولید چاه نفت) و اگر فیلتر کیک نامناسب باشد باعث می‌شود حینحفاری فیلترات گل حفاری (افزودنی‌های آن) در سازند نفتی نفوذ کند و تولید چاه با مشکل مواجه شود. وی تصریح کرد: فیلتر کیک هم می‌تواند مفید باشد و هم مضر؛ ابتدا باید در دیواره چاه تشکل شود که اجازه ندهد فیلترات گل حفاریدر سازند نفوذ کند و از طرف دیگر این فیلتر کیک باید ویژگی‌هایی داشته باشد که وقتی چاه می‌خواهد تولید کند ضخامت زیاد نباشد و با بک فلو ساده بتواند تولید کند. مالمیر گفت: این دستگاه اصلی ترین دستگاهی است که در برای سنجش گل و سیمان حفاری می‌توان از آن استفاده کرد و کلیدی ترین آزمایش‌ها را با آن انجام داد تا سیمان و گل حفاری مناسب به دست آید.

نمونه‌های داخلی و خارجی
مالمیر در مورد وجود نمونه‌هایی از این دستگاه در دسترس اظهار داشت: از نمونه خارجی این دستگاه فقط یک نسخه داخل ایران هست که در اختیار پژوهشگاه صنعت نفت قرار دارد؛ ولی ما نتوانستیم آن را ببنیم تا حتی با دیدنش بتوانیم دستگاه را بسازیم و از عکس و کاتالوگ‌های سایت استفاده کردیم و دستگاه را طراحی و ساختیم و با وجود همین دستگاه به شرکت دانش بنیان تبدیل شدیم. این دانش آموخته مهندسی نفت در مورد ارائه این دستگاه به صنعت نفت اظهار داشت: یک نمونه از این دستگاه را به آزمایشگاه گلحفاری دانشگاه شریف فروخته ایم و قرار است برای اولین بار در نمایشگاه تجهیزات داخلی یا ایران لب (سوم تا ششم دی ماه، محل دائمی نمایشگاه‌های بین المللی) شرکت کنیم و تبلیغات اصلی را در این نمایشگاه برای جامعه صنعت نفت آغاز می‌کنیم. وی در مورد صرفه جویی ارزی ناشی از تولید این دستگاه نیز توضیح داد: استفاده از این دستگاه صرفه جویی ارزی زیادی برای صنعت نفت در پی خواهد داشت؛ زیرا قیمت نمونه خارجی این دستگاه حدودا 100 هزار دلار است و ما برآورد می‌کنیم نمونه داخلی با حدود 200 میلیون تومان قابل تولید انبوه است که حدود یک ششم نمونه خارجی قیمت دارد. رئیس هیات مدیره شرکت دانش بنیان کوپال انرژی در مورد میزان آمادگی فناوری این دستگاه برای تولید انبوه اظهار داشت: این دستگاه برای تولید انبوه کاملا آماده و روند فناوری طی کرده است، ما همچنین یکبار دستگاه را در دما و فشار محیط ساخته و آزمایش کرده ایم و بعد در دما و فشار بالا. بنابراین ویژگی‌های دو دستگاه را در یک دستگاه قرار دادیم؛ یک دستگاه فیلترپرس دما و فشار بالا و دیگری اندازه گیری انسداد تراوایی است.

مشکل اصلی صنعت نفت ازدیاد برداشت نیست
وی که مدت‌ها در پروژه‌های ازدیاد برداشت روی میادین نفتی مختلف کار کرده است، گفت: مشکل اصلی در صنعت نفت ما ازدیاد برداشت نفت نیست؛ زیرا برداشت به صورت عادی هنوز از چاه‌های ما ممکن نیست. مالمیر افزود: مشکلات اصلی شامل مشکل سیمان حفاری، یا گل حفاری است یا در بعضی چاه‌های فلات قاره ما نسبت تولید نفت به آب 30 به 70 است؛ یعنی همزمان 70 بشکه آب و 30 بشکه نفت تولید می‌شود که این آب هم کاملا سمی است. مالمیر تصریح کرد: مشکل اصلی صنعت نفت ما در بحث حفاری است، طراحی اشتباه گل‌ها و سیمان‌های حفاری باعث می‌شود تولید چاه‌ها به مشکل بخورد. وی با اشاره به اینکه روی این مشکلات کار تحقیقاتی انجام نشده افزود: در بسیاری موارد روی طراحی سیمان حفاری به خوبی کار نمی شود، مخازن ما مخازن شکاف دارد هستند و سیمان به داخل سازند نفوذ می‌کند و باعث می‌شود مخزن بلوکه بشود. این کارشناس صنعت نفت در مورد فعالیت‌های دیگر شرکت دانش بنیان کوپال انرژی گفت: تحقیقات آتی که تازه شروع کرده ایم، کنترل تولید آب هست. زیرا اکثر چاه‌های ما تولید آب دارند ولی مشکل اصلی در فلات قاره هست که تولید آب زیاد است مانند مخازن دریایی. وی تصریح کرد: روند رسیدن به ازدیاد برداشت از مخازن بسیار طولانی است، اما رسیدن به بهبود برداشت کوتاه مدت است و سریع جواب مشخص می‌شود. متاسفانه روی بهبود برداشت در ایران کم کار می‌شود، نه اینکه انجام نشود ولی تحقیقات کافی نیست.